ब्लॉग सं. 2025/1 51 दिनांकः 1 जून , 2025. मित्रांनो , जे मधुमेही आहेत,आणि टाइप 2 या प्रकारात मोडतात. म्हणजेच साधारणतः चाळीशी नंतर मधुमेह झाला आहे.त्यांना मेटफॉर्मिन बद्दल कल्पना असेल किंवा असायला हवी. मेटफॉर्मिन हे टाइप 2 मधुमेह नियंत्रणासाठी सर्वाधिक वापरले जाणारे औषध आहे.त्याची परिणामकारकता , सुरक्षितता , आणि परवडणारी किंमत , यामुळे हे पहिल्या पसंतीचे औषध मानले जाते.मेटफॉर्मिन कसे कार्य करते आणि त्याचे संभाव्य दुष्परिणाम काय आहेत , हे जाणून घेणे आवश्यक आहे. मेटफॉर्मिन म्हणजे काय ? मेटफॉर्मिन हे बिग्वानाइड्स नावाच्या औषधांच्या वर्गातील आहे.हे टाइप 2 मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये,रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी वापरले जाते.आरोग्यदायक आहार आणि नियमित व्यायाम यांसोबत,याचा उपयोग विशेषतः केला जातो. टाइप 1 मधुमेहासाठी हे औषध सहसा वापरले जात नाही , कारण त्या स्थितीत शरीर इन्सुलिन तयार करत नाही. मेटफॉर्मिन दोन मुख्य प्रकारांमध्ये उपलब्ध आहे: 1. तत्काळ परिणाम करणाऱ्या गोळ्या – दिवसातून अनेक वेळा घेतल्या जातात. 2....
Blog No 2024/196.
दिनांक:26 ऑगस्ट, 2024
मित्रांनो,
चार दिवसांपूर्वी मी “मेथीच्या दाण्यांवर” एक ब्लॉग लिहिला होता,त्या ब्लॉगवर
प्रतिक्रिया देतांना वाचकाने मला इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम (IBS) बद्दल लिहिण्याविषयी सुचविले होते. म्हणून आजचा ब्लॉग IBS वर लिहिला आहे. त्या विषयी सविस्तर जाणून घेऊ.
सविस्तर:
इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम (IBS) हा एक जुनाट गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल डिसऑर्डर जो मोठ्या आतड्याला प्रभावित
करतो.ज्यामुळे अतिसार, ओटीपोटात दुखणे, पेटके,पोट फुगणे इत्यादि त्रास होतात.
इरिटेबल बोवेल सिंड्रोमची कारणे: इरिटेबल बोवेल सिंड्रोमचे खरे कारण नीट समजलेले नाही,
परंतु या आजारसाठी विविध घटक भूमिका बजावतात असे दिसते. वास्तविक
कारण अज्ञात आहे. आतड्यातील स्नायूंचे आकुंचन जे असामान्यपणे मजबूत असतात, आतड्यांमधील
मज्जासंस्थेतील विकृती, आतड्यांचा दाह, गॅस्ट्रोएन्टेरिटिस आणि आतड्यांमधील जिवाणूचे
गंभीर संक्रमण आतड्याच्या
मायक्रोफ्लोरामध्ये बदल या घटकांनी भूमिका असते.
इरिटेबल बोवेल सिंड्रोमची लक्षणे: इरिटेबल बोवेल सिंड्रोमच्या लक्षणांमध्ये क्रॅम्पिंग,
ओटीपोटात दुखणे,पोट फुगणे, वायु होणे आणि
अतिसार किंवा बद्धकोष्ठता यांचा समावेश होतो.लक्षणे एका व्यक्तीपासून दुसऱ्या
व्यक्तीमध्ये बदलतात.सामान्यत: ओटीपोटात अस्वस्थता किंवा वेदना,पेटके येणे किंवा पोट
फुगणे,ओटीपोटात जास्त गॅस, अपचन,आतड्यांसंबंधी हालचालींच्या पद्धतींमध्ये बदल,बद्धकोष्ठता
सोबत अतिसार, मलामध्ये श्लेष्मा.
इरिटेबल बोवेल सिंड्रोमचे निदान कसे कसे केले जाते: IBS चे निदान करण्यासाठी कोणतीही विशिष्ट
चाचणी नाही.रोग्याचा वैद्यकीय इतिहास आणि शारीरिक तपासणी केली जाते. इतर कारणे
निश्चित करण्यासाठी चाचण्या केल्या जातात, वैद्यकीय व्यावसायिकांद्वारे कधी कधी प्रयोगशाळा
चाचणी किंवा एक्सरेच्या माध्यमातून निदान केले जाते
इरिटेबल बोवेल सिंड्रोमचा आजार अनेक वर्षे टिकू शकतो किंवा
आयुष्यभर असू शकतो, 50 आणि त्याहून अधिक वयोगटांसाठी सामान्य हा आजार
सामान्य समजला जातो आणि महिलांमध्ये अधिक सामान्य समजला जातो.निदान करण्यासाठी कौटुंबिक
इतिहास जाणून घेण्याची शक्यता वाटू शकते
इरिटेबल बोवेल सिंड्रोमचे अनेक प्रकार आहेत. जसे की;
अतिसार-प्रधान (IBS-D): लक्षणांमध्ये पोटदुखी, आतड्याची हालचाल किंवा
सैल/पाणीयुक्त मल यांचा समावेश होतो.
बद्धकोष्ठता-प्रधान (IBS-C): लक्षणांमध्ये पोटदुखी, पोट फुगणे, क्वचितच आतड्याची हालचाल, किंवा ढेकूळ/जड मल यांचा
समावेश होतो.
अल्टरनेटिंग स्टूल पॅटर्न (IBS-A): लक्षणांमध्ये अतिसार आणि बद्धकोष्ठता यांचा समावेश होतो.
वेदना-प्रधान:
तीव्र वेदनांसह चिडचिड करायला लावणारी आतड्याची हालचाल.
गंभीर प्रकरणांमध्ये:
IBS चे निदान करण्यासाठी कोणतीही विशिष्ट
चाचणी नाही. वैद्यकीय इतिहास आणि शारीरिक तपासणी केली जाते.
इतर कारणे निश्चित करण्यासाठी चाचण्या केल्या जातात.
एक्स-रे
ओटीपोटात दुखणे किंवा उलट्या होण्याची इतर संभाव्य कारणे
नाकारण्यासाठी:
पोटाचा एक्स-रे घेतला जातो.सीटी स्कॅन, पोटाचे सीटी स्कॅन
इतर संभाव्य कारणे नाकारण्यात मदत करते.
श्वास चाचणी:- लहान
आतड्यात जिवाणूंची अतिवृद्धी तपासण्यासाठी,
स्टूल चाचणी:- जिवाणूंची वाढ
आणि परजीवींची उपस्थिती तपासण्यात मदत.लैक्टोज असहिष्णुता चाचणी
लैक्टोज असहिष्णुता आणि ग्लूटेन ऍलर्जी शोधण्यात मदत करते.
एन्डोस्कोपी:- आतड्यांमधील
अडथळे शोधण्यासाठी.
उपचार
उपचार हा लक्षणांपासून मुक्त होण्याच्या उद्देशाने आहे,हा रोग बरा होऊ शकत नाही.
गुंतागुंत (Complications)
दीर्घकाळ उपचार न केल्यास ते होऊ शकते, जीवनाची खराब
गुणवत्ता आणि मूड विकार होऊ शकतो.
प्रतिबंध:- स्थिती टाळण्यासाठी
कोणतेही ज्ञात उपाय नाहीत. विशेषत: जेथे रोगाचा कौटुंबिक इतिहास आहे तेथे तणाव
टाळा.आहारात फायबरचे पुरेसे सेवन करा
तुमच्या डॉक्टरांना विचारण्यासाठी प्रश्न?
ह्या आजारासाठी काही विशेष तयारी आवश्यक आहे का? मी माझा आहार बदलावा का? ही एक गंभीर स्थिती आहे का? हा तात्पुरता आहे की क्रॉनिक? उपचार कालावधी किती
आहे? यामुळे इतर कोणतीही गंभीर स्थिती निर्माण होईल का?
काय खावे:- ब्रोकोली,
मसूर आणि बीन्स यांसारखे उच्च फायबर असलेले पदार्थ खा, भरपूर द्रव
प्या.
टाळायचे अन्न:-लक्षणे
वाढवणारे पदार्थ टाळा.जसे की कार्बोनेटेड आणि अल्कोहोलयुक्त पेये, ग्लूटेन (गहू,
बार्ली आणि राई), फ्रक्टोज, फ्रक्टन्स,
लैक्टोज इत्यादि
समारोप:-
खरोखरच
काही आजार बरे होण्यासाठी नाही तर नियंत्रणात रहाण्यासाठी उपचार करावे लागतात. तसाच
इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम (IBS) किंवा गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल विकार आहे. यात
असे म्हटले आहे की,जर तुमच्या घराण्यात याची हिस्टरी असेल तर त्याची कारणे टाळण्यासाठी
प्रयत्न करायला हवेत. आणि इतकही करून झालाच तर गुंतागुंत होऊ नये यासाठी हा आजार नियंत्रणात
ठेवणे आवश्यक.
तुम्हाला आजचा ब्लॉग कसा वाटला ते कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुढचा ब्लॉग येईपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी
घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा.
प्रसाद नातु, पुणे
You have rightly described about IBS... And one can only imagine the pain which your near ones suffer. A nice blog
ReplyDeleteछान🙏
ReplyDelete