हृदयविकार एक घातक आजार

Blog No 2024/189

दिनांक:19 ऑगस्ट, 2024 

मित्रांनो,

     मानवाला सर्वात जास्त घाबरवणारा आजार म्हणजे हृदयविकार.ज्याला लोक अतिशय घाबरतात. अगदी अॅसिडिटीमुळे छातीत दुखू लागले तरी हृदयविकार येतो,की काय असे वाटू लागते.कारण हा आजार केवळ घातक नसून जीवघेणा आहे, आणि हा आजार असा आहे की घाबरलं की बळावतो.आजच्या ब्लॉगमध्ये या बद्दल अधिक जाणून घेऊ.

सविस्तर:

हृदयविकाराच्या झटक्याने दररोज सुमारे 18 दशलक्ष म्हणजे 1 कोटी 80 लाख,लोकांचा मृत्यू होतो आणि तज्ञांच्या मते रुग्णांना वेळेवर वैद्यकीय मदत मिळाली असती तर,यापैकी अनेक मृत्यू टाळता आले असते.यामुळे हार्ट अटॅकची लक्षणे,हा जीवघेणा आजार सुरू होण्यापूर्वी शरीर जे सिग्नल देते,ते समजून घेणे अत्यावश्यक बनते जेणेकरून एखाद्याला वेळीच खबरदारी घेता येईल.

1.       मध्यभागी किंवा डाव्या बाजूला छातीत अस्वस्थता:

तुम्हाला तुमच्या छातीच्या मध्यभागी किंवा डाव्या बाजूला अस्वस्थता जाणवू लागते.ही अस्वस्थता दबाव किंवा वेदने सारखी वाटते.सोप्या शब्दात तुमच्या छातीवर वजन ठेवल्यासारखे वाटते, किंवा तुमच्या छातीभोवती घट्ट पट्टा आवळल्यासारखे वाटू शकते.असे होण्याचे कारण हृदयाच्या स्नायूंना ऑक्सिजन-युक्त रक्ताचा स्थिर पुरवठा आवश्यक असतो. जेव्हा हा पुरवठा कमी होतो किंवा ब्लॉक होतो,तेव्हा छातीत अस्वस्थता येते.जर ही अस्वस्थता काही मिनिटांपेक्षा जास्त काळ राहिली किंवा निघून गेली आणि परत आली, तर वैद्यकीय सल्ला घ्या

2.       आपण श्वास घेऊ शकत नाही असे वाटते:

श्वास घेण्यास त्रास, हे छातीतील अस्वस्थतेसोबत किंवा त्याशिवाय देखिल होऊ शकते.तुम्हाला असे वाटू शकते की तुम्ही श्वास घेऊ शकत नाही.जेव्हा तुमचे हृदय प्रभावीपणे पंप करत नाही,तेव्हा श्वास घेणे कठीण होते.श्वासोच्छवासाचा त्रास अचानक आणि तीव्र होतो किंवा कालांतराने तो वाढत आहे हे ओळखण्याचा प्रयत्न करा.जर तुमचा श्वासोच्छ्वास सामान्य नसेल, विशेषत: छातीत अस्वस्थता जाणवत असेल,तर त्याकडे दुर्लक्ष करू नका.त्वरित डॉक्टरांशी संपर्क साधा किंवा आपत्कालीन कक्षात जा.

3.       हात, जबडा दुखणे:

कधी कधी ही अस्वस्थता, तुमच्या हातांवर (बहुतेकदा डावीकडे), पाठ, मान, जबडा किंवा पोटात पसरू शकते.दुखणे, जडपणा किंवा दबाव असे वाटू शकते. तुम्हाला कुठे वेदना जाणवते याचा मागोवा घ्या आणि ते पसरत असल्यास ते लक्षात घ्या. एका भागात वेदना सुरू होऊन,दुसऱ्या भागात जाणे यासारख्या असामान्य गोष्टींकडे लक्ष द्या.जर तुम्हाला या भागात अस्वस्थता जाणवत असेल,विशेषत: छातीत दुखणे किंवा धाप लागणे,तत्काळ वैद्यकीय मदत घ्या. 

4.       मळमळ होणे किंवा  डोके हलके वाटणे:

तुम्हाला मळमळ किंवा चक्कर वाटत असेल तर,कधी कधी ते अपचन किंवा साधी सर्दी यांसारख्या इतर कारणांमुळे होऊ शकते.हृदयाला रक्त प्रवाह कमी झाल्यामुळे,तुमच्या शरीरातील इतर प्रणालींवर देखील परिणाम होऊ शकतो,ज्यामुळे गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल आजार होऊ शकतो किंवा चक्कर येऊ शकतो. ही लक्षणे छातीत दुखणे किंवा श्वास लागणे यासारख्या इतर लक्षणांसह असल्यास त्याचे निरीक्षण करा. तुम्हाला मळमळ किंवा डोके हलके वाटत असल्यास,विशेषत: जर तुम्हाला हृदयविकाराच्या झटक्याची इतर लक्षणे देखील जाणवत असतील, तर ताबडतोब डॉक्टरांशी साधण्यास अजिबात संकोच करू नका.

5.       खूप जास्त घाम येणे:

तुम्ही खूप मेहनत करत नसतांना देखिल,तुम्हाला खूप घाम येत असेल तर हा घाम थंड आणि चिकट असतो,हा व्यायाम किंवा उष्णतेमुळे येणाऱ्या सामान्य घामापेक्षा वेगळा असतो.तुमच्या हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रणालीवरील,वाढत्या ताणाचा सामना करण्यासाठी तुमच्या शरीराला जास्त घाम येणे स्वाभाविक आहे.या घामाची तुलना तुम्ही सामान्यपणे अनुभवत असलेल्या घामाशी करून बघा.हे तुमच्यासाठी सामान्य आहे का?  हा अति घाम येणे इतर लक्षणांबरोबरच आढळल्यास, त्वरित डॉक्टरांची मदत घेणे महत्त्वाचे आहे.

6.       अचानक थकवा जाणवणे :

काहीही कठोर काम करत नसतांना,तुम्हाला असामान्य थकवा जाणवत असेल,किंवा अशक्तपणा किंवा थकवा जाणवू शकतो. तुमच्या हृदयाची कार्यक्षमता कमी झाल्यामुळे,तुमच्या शरीराला आवश्यक असलेला ऑक्सिजन आणि पोषक द्रव्ये मिळणे कठीण होऊ शकते,ज्यामुळे प्रचंड थकवा येतो.हा थकवा सामान्य थकव्या सारखा नाही ना,हे ताडून बघा.थकवा अचानक आला किंवा हळूहळू वाढत गेला आणि थकव्या सोबत इतर लक्षणे जाणवत असतील तर,ते एक गंभीर लक्षण आहे असे समजा आणि त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

7.       एक अस्वस्थपणाची भावना:

काहीतरी भयंकर घडणार आहे अशी अस्वस्थपणाची भावना तुम्हाला जाणवत असेल आणि आणि ही संवेदना खूपच अस्वस्थ आणि तीव्र असेल तर काळजी घेणे जरूरी आहे.ही भावना हृदयविकाराच्या वेळी शरीराच्या तणावाच्या प्रतिसादाशी संबंधित असू शकते ज्यामध्ये चिंता किंवा येऊ घातलेल्या धोक्याची भावना असू शकते. ही भावना छातीत दुखणे किंवा अस्वस्थता यासारख्या शारीरिक लक्षणांसह येते आहे का यावर विचार करा. ही भावना हृदयविकाराच्या इतर लक्षणांसह येत असल्यास, त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या..

वरील लक्षणे आढळल्यास काय करावे?

ही लक्षणे जाणून घ्या आणि शांत राहण्याचा प्रयत्न करा. घाबरल्याने परिस्थिती आणखी बिघडू शकते.  

लक्षणे सुधारतात की नाही हे पाहण्यासाठी प्रतीक्षा करू नका.आपत्कालीन सेवांना कॉल करा किंवा जवळच्या आपत्कालीन कक्षात जा. हृदयविकारावर उपचार वेळेत होणे महत्वाचे आहे.

1.       कौटुंबिक इतिहास, उच्च रक्तदाब, उच्च कोलेस्ट्रॉल, धूम्रपान किंवा मधुमेह यासारखे जोखीम घटक जाणून घेणे महत्वाचे आहे.हे ज्ञान तुम्हाला योग्य आरोग्य निवडी स्वीकारण्यास मदत करू शकते.

2.       तुमच्या डॉक्टरशी नियमित भेट,तुम्हाला तुमच्या हृदयाच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवण्यास मदत करू शकते  आणि कोणत्याही संभाव्य समस्या गंभीर होण्यापूर्वी त्यांचे निराकरण करू शकते.

3.        संतुलित आहार घेणे, नियमित व्यायाम करणे, तंबाखू टाळणे आणि तणावाचे व्यवस्थापन करणे हे हृदयाचे आरोग्य राखण्यासाठी महत्त्वाचे आहे.

समारोप:

            वर दिलेल्या लक्षणांपैकी बरीच लक्षणे दैनंदिन जिवनात देखिल कमी जास्त आढळत असतात.सगळी लक्षणे एकदम जाणवत नाहीत किंवा त्यांची तीव्रता कमी अधिक असू शकते. पण तुम्ही जर मधुमेही असाल आणि रक्तदाबाचा त्रास देखिल असेल किंवा धूम्रपान आणि मद्यपान करत असाल तर, मात्र एकदा डॉक्टरकडे  जाऊन तपासणी करून घ्यायला हवी.कारण Prevention is always better than cure.काळजी करू नका पण काळजी घ्या हेच इथे सांगता येईल.  

            तुम्हाला आजचा ब्लॉग कसा वाटला ते कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुढचा ब्लॉग येईपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा.     

 

प्रसाद नातु, पुणे