ब्लॉग सं. 2025/1 51 दिनांकः 1 जून , 2025. मित्रांनो , जे मधुमेही आहेत,आणि टाइप 2 या प्रकारात मोडतात. म्हणजेच साधारणतः चाळीशी नंतर मधुमेह झाला आहे.त्यांना मेटफॉर्मिन बद्दल कल्पना असेल किंवा असायला हवी. मेटफॉर्मिन हे टाइप 2 मधुमेह नियंत्रणासाठी सर्वाधिक वापरले जाणारे औषध आहे.त्याची परिणामकारकता , सुरक्षितता , आणि परवडणारी किंमत , यामुळे हे पहिल्या पसंतीचे औषध मानले जाते.मेटफॉर्मिन कसे कार्य करते आणि त्याचे संभाव्य दुष्परिणाम काय आहेत , हे जाणून घेणे आवश्यक आहे. मेटफॉर्मिन म्हणजे काय ? मेटफॉर्मिन हे बिग्वानाइड्स नावाच्या औषधांच्या वर्गातील आहे.हे टाइप 2 मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये,रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी वापरले जाते.आरोग्यदायक आहार आणि नियमित व्यायाम यांसोबत,याचा उपयोग विशेषतः केला जातो. टाइप 1 मधुमेहासाठी हे औषध सहसा वापरले जात नाही , कारण त्या स्थितीत शरीर इन्सुलिन तयार करत नाही. मेटफॉर्मिन दोन मुख्य प्रकारांमध्ये उपलब्ध आहे: 1. तत्काळ परिणाम करणाऱ्या गोळ्या – दिवसातून अनेक वेळा घेतल्या जातात. 2....
ब्लॉग नं. 2025/086.
दिनांक:- 27 मार्च, 2025.
मित्रांनो,
थायरॉईड ही पाहिलं तर मानेच्या मध्यभागी एक छोटी ग्रंथी आहे,पण तिच्यात शरीरात महत्वाचे बिघाड घडवून आणण्याचे सामर्थ्य आहे.शरीराच्या महत्वाच्या अवयवांच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम करण्याची,प्रभाव टाकण्याची क्षमता आहे.तिची वाढ झाली तर काय काय हूऊ शकतं आणि त्याचे काय काय परिणाम शरीरावर होतात.ते आपण पहाणार आहोत.
सविस्तर:
थायरॉईड ग्रंथी वाढल्याने होणारे परिणाम आणि इतर अवयवांवरील प्रभाव
थायरॉईड ही मानेच्या मध्यभागी असलेली एक छोटी ग्रंथी आहे, जी आपल्या शरीरातील हार्मोन्सच्या निर्मितीचे नियंत्रण करते.ही ग्रंथी मेटाबॉलिझम म्हणजे शरीरातील ऊर्जा निर्मिती आणि वापराबाबत अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावते.मात्र,थायरॉईड ग्रंथीच्या वाढीमुळे अनेक समस्यांचा सामना करावा लागू शकतो.थायरॉईड ग्रंथीच्या वाढीला "गॉइटर" (Goiter) असे म्हणतात.ही वाढ थायरॉईडच्या कार्यक्षमतेत बदल घडवू शकते आणि इतर अवयवांवरही विपरित परिणाम करू शकते.
थायरॉईड ग्रंथीच्या वाढीची कारणे:
थायरॉईड ग्रंथीच्या वाढीची अनेक कारणे असू शकतात,त्यातील काही आपण इथे पहाणार आहोत.
1. आयोडीनची कमतरता: शरीरातील आयोडीनच्या अभावामुळे थायरॉईड ग्रंथी अधिक हार्मोन तयार करण्याचा प्रयत्न करते, ज्यामुळे ती मोठी होते.
2. हायपोथायरॉईडीझम (Hypothyroidism): थायरॉईड हार्मोनची कमी उत्पादन क्षमता ग्रंथीला वाढवू शकते.
3. हायपरथायरॉईडीझम (Hyperthyroidism): थायरॉईड हार्मोनच्या अधिक उत्पादनामुळे ग्रंथी वाढते.
4. थायरॉईड नोड्यूल्स (Thyroid Nodules): थायरॉईड ग्रंथीत छोट्या छोट्या गाठी तयार होतात, ज्यामुळे ती वाढते.
5. ऑटोइम्यून डिसऑर्डर्स: ग्रेव्ह्ज डिसीज किंवा हॅशिमोटो थायरॉईडायटिसमुळे ग्रंथीच्या कार्यावर परिणाम होतो.
थायरॉईड ग्रंथी वाढल्याचे लक्षणे:
थायरॉईड ग्रंथीच्या वाढीमुळे शरीरावर किंवा शरीरात विविध लक्षणे दिसून येतात, ज्यामध्ये मुख्यतः खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
· मानेजवळ गाठीसारखी सूज दिसणे.
· अन्न गिळताना किंवा श्वास घेताना त्रास होणे.
· आवाजात बदल होणे किंवा घसा खवखवणे.
· हृदयाच्या गतीत अनियमितता.
· शरीराचे वजन कमी किंवा वाढ होणे.
· उष्णता किंवा थंडीची संवेदनशीलता वाढणे.
थायरॉईड ग्रंथी वाढल्याचा इतर अवयवांवर परिणाम:
थायरॉईड ग्रंथीची वाढ केवळ गळ्यापुरती मर्यादित राहत नाही; ती इतर अवयवांवरही विपरित परिणाम करते.
1. हृदयावर परिणाम:
थायरॉईड हार्मोन हृदयाच्या गतीवर थेट परिणाम करते.
· हायपरथायरॉईडीझममुळे हृदयाची गती वाढते,उच्च रक्तदाब होतो,आणि हार्ट फेल्युअरचा धोका वाढतो.
· हायपोथायरॉईडीझममुळे हृदयाची गती मंदावते, ज्यामुळे थकवा आणि रक्तप्रवाह कमी होतो.
2. मस्तिष्कावर परिणाम:
थायरॉईड हार्मोन्सची कमतरता किंवा अधिकता मानसिक आरोग्यावर परिणाम करते.
· हायपोथायरॉईडीझम: स्मरणशक्ती कमी होते, नैराश्य (डिप्रेशन) जाणवते, आणि विचार करण्याची क्षमता मंदावते.
· हायपरथायरॉईडीझम: चिडचिड, झोपेची कमतरता, आणि तणावाचा अनुभव येतो.
3. पचनतंत्रावर परिणाम:
थायरॉईड हार्मोन पचनक्रियेला नियंत्रित करतो.
· हायपोथायरॉईडीझममुळे बद्धकोष्ठता होऊ शकते.
· हायपरथायरॉईडीझममुळे जुलाब होण्याची शक्यता असते.
4. प्रजनन तंत्रावर परिणाम:
थायरॉईड हार्मोन प्रजनन क्षमतेसाठी महत्त्वाचा आहे.
· स्त्रियांमध्ये मासिक पाळीत अनियमितता, वंध्यत्व (इन्फर्टिलिटी), गर्भधारणेत अडचण येऊ शकते.
· पुरुषांमध्ये लैंगिक इच्छेत घट आणि शुक्राणूंची गुणवत्ता कमी होऊ शकते.
5. चयापचयावर परिणाम:
थायरॉईड ग्रंथी शरीरातील ऊर्जा निर्माण करणाऱ्या प्रक्रियेवर प्रभाव टाकते.
· हायपरथायरॉईडीझममुळे शरीराचे वजन लवकर कमी होते, उष्णतेची संवेदनशीलता वाढते.
· हायपोथायरॉईडीझममुळे वजन वाढते आणि थंडी सहन होणे कठीण होते.
उपचार पद्धती:
थायरॉईड ग्रंथीच्या वाढीवर योग्य उपचार करणे गरजेचे आहे. यामध्ये मुख्यतः खालील उपचारपद्धती येतात:
1. औषधोपचार:
थायरॉईड हार्मोन्सची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी डॉक्टर योग्य औषधे देतात.
आयोडीनच्या कमतरतेमुळे होणाऱ्या गॉइटरसाठी आयोडीन सप्लिमेंट दिले जाऊ शकते.
2. सर्जरी:
थायरॉईड ग्रंथी मोठ्या प्रमाणात वाढल्यास किंवा गाठींचा धोका असल्यास सर्जरी करणे आवश्यक ठरते.
3. रेडिओआयोडीन थेरपी:
थायरॉईड ग्रंथीचे कार्य कमी करण्यासाठी रेडिओआयोडीनचा वापर केला जातो.
4. आहारातील बदल:
आयोडीनयुक्त पदार्थांचा समावेश करावा (उदा. मीठ, मासे, दूध).
ताजी फळे, भाज्या आणि योग्य प्रथिने यांचा समावेश करावा.
समारोप:
थायरॉईड ग्रंथीच्या वाढीकडे दुर्लक्ष करणे धोकादायक ठरू शकते. योग्य निदान आणि उपचाराने या समस्येवर नियंत्रण ठेवता येते. थायरॉईडच्या लक्षणांकडे सतर्क राहणे आणि वेळेवर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. आपल्या जीवनशैलीत साधे बदल करून आणि नियमित आरोग्य तपासणी करून थायरॉईडशी संबंधित समस्या टाळता येतात. हायपोथायरॉईडीझम आणि हायपोथायरॉईडीझम याबद्दल तुमच्या मनांत निश्चितपणे शंका असतील त्याची उत्तर उद्याच्या ब्लॉगमध्ये,अन्यथा हा ब्लॉग खूप मोठा झाला असता.
आजचा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला, याविषयी कमेंट बॉक्स मधे जरूर लिहा. पुढील ब्लॉग येई पर्यंत स्वतःची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा, आनंदी रहा, मस्त जगा.
प्रसाद नातु.
महत्त्वपूर्ण माहिती
ReplyDelete