थकवा, केस गळणे यामागची कारणे शोधा

Blog No 2024/253.

दिनांक:27,ऑक्टोबर, 2024 

मित्रांनो, 

            बऱ्याच वेळा आपल्याला पायात गोळे येणे, थकवा वाटणे किंवा केस गळणे यासारख्या गोष्टींचा सामना करावा लागतो.या मागे दरवेळेला काही मोठा रोग असेल असं नाही,पण तुमचं पोषण (न्यूट्रिशन) ठीक होत नसल्याचे हे लक्षण आहे, असे तज्ञ म्हणतात. त्या बद्दल आजच्या ब्लॉगमध्ये सविस्तर जाणून घेऊ या.          

सविस्तर:         

योग्य पोषण हे आपल्या एकूण आरोग्यासाठी आणि कल्याणासाठी मूलभूत आहे, जे ऊर्जा निर्मिती आणि ऊर्जा राखण्यापासून ते रोगप्रतिकारक शक्तीपर्यंत प्रत्येक गोष्टीवर प्रभाव टाकते. प्रभावीपणे कार्य करण्यासाठी आपल्या शरीराला विविध प्रकारच्या पोषक तत्वांची जसे की जीवनसत्त्वे, खनिजे, प्रथिने आणि निरोगी चरबीची (Fats) आवश्यकता असते. जेव्हा आपल्याजवळ या आवश्यक घटकांची कमतरता असते, तेव्हा आपले शरीर अनेकदा सिग्नल पाठवते की काहीतरी चुकत आहे.आरोग्य राखण्यासाठी आणि दीर्घकालीन समस्या टाळण्यासाठी ही चिन्हे ओळखणे महत्त्वपूर्ण असते.

ह्या चिन्हांचा अर्थ समजून घेऊन आणि ती स्वीकारून प्रत्येकाने आहार आणि एकूण आरोग्य सुधारण्यासाठी सक्रिय पावले उचलायला हवी. संतुलित पोषणाचे महत्त्व आणि योग्य आहाराची गरज अधोरेखित करून तुमच्या शरीरात पौष्टिकतेची कमतरता दूर करण्याचे मार्ग आहेत. या कमतरता दूर केल्याने केवळ शारीरिक आरोग्यच सुधारत नाही तर मानसिक आणि भावनिक आरोग्यालाही चालना मिळते.

थकवा: सतत थकवा हा पौष्टिक कमतरतेमुळे उद्भवू शकते, विशेषतः लोह, व्हिटॅमिन डी किंवा बी जीवनसत्त्वे यांच्या कमतरतेमुळे हे होऊ शकते.रक्तातील ऑक्सिजन वाहतुकीसाठी लोह आवश्यक आहे, तर व्हिटॅमिन डी ऊर्जा नियमनमध्ये भूमिका बजावते.ब जीवनसत्त्वांच्या कमतरतेमुळे चयापचयावर परिणाम होऊ शकतो,ज्यामुळे पुरेशी झोप झाल्यानंतरही थकवा जाणवू शकतो.

केस गळणे: केस पातळ होणे किंवा गळणे हे प्रथिने, लोह आणि बायोटिन सारख्या आवश्यक पोषक तत्वांची कमतरता दर्शवते. केसांच्या कूपांना निरोगी राहण्यासाठी पोषक तत्वांचा सतत पुरवठा आवश्यक असतो. अपुऱ्या प्रथिनांमुळे केसांची रचना कमकुवत होऊ शकते, तर लोहाच्या कमतरतेमुळे फॉलिकल्सला ऑक्सिजनचा पुरवठा विस्कळीत होऊ शकतो, ज्यामुळे केस गळणे आणि स्ट्रँड कमकुवत होऊ शकतात.

ठिसूळ नखे: कमकुवत,ठिसूळ नखे हे बायोटिन, झिंक किंवा प्रोटीनच्या कमतरतेचे लक्षण असतात. नखांची मजबुती आणि वाढीसाठी बायोटिन महत्त्वपूर्ण आहे, तर जस्त पेशी विभाजन आणि दुरुस्तीला समर्थन देते. प्रथिने हा नखांसाठी मुख्य बिल्डिंग ब्लॉक आहे आणि या पोषक तत्वांच्या कमतरतेमुळे नाजूक नखे सहज तुटतात किंवा हळूहळू वाढतात.

त्वचेच्या समस्या: कोरडी, फ्लॅकी त्वचा आवश्यक फॅटी ऍसिडस्, जीवनसत्त्वे A, C, किंवा E च्या कमतरता दर्शविते.अत्यावश्यक फॅटी ऍसिड त्वचेच्या अडथळ्याचे कार्य आणि हायड्रेशन राखतात, तर व्हिटॅमिन ए त्वचेच्या पेशींच्या उत्पादनास समर्थन देते.व्हिटॅमिन सी आणि ई हे अँटिऑक्सिडंट्स आहेत जे पर्यावरणाच्या नुकसानापासून संरक्षण करतात आणि त्यांच्या अनुपस्थितीमुळे जळजळ आणि कोरडेपणा यासह त्वचेच्या समस्या उद्भवू शकतात.

मूड बदल: पौष्टिक कमतरता, विशेषतः ओमेगा -3 फॅटी ऍसिडस्, बी जीवनसत्त्वे आणि मॅग्नेशियम, मूड आणि मानसिक आरोग्यावर लक्षणीय परिणाम करू शकतात. ओमेगा -3 मेंदूच्या आरोग्यासाठी आवश्यक असतात, तर बी जीवनसत्त्वे न्यूरोट्रांसमीटरचे नियमन करण्यास मदत करतात.मॅग्नेशियमच्या कमतरतेमुळे चिंता आणि चिडचिडेपणा वाढू शकतो. भावनिक आरोग्य राखण्यासाठी संतुलित आहार महत्त्वाचा आहे.

पाचन समस्या: पोट फुगणे,बद्धकोष्ठता किंवा अतिसार यांसारखी लक्षणे आहारात फायबर किंवा प्रोबायोटिक्सची कमतरता दर्शवू शकतात. फायबर निरोगी पचन आणि नियमित आतड्यांसंबंधी हालचालींना प्रोत्साहन देते, तर प्रोबायोटिक्स आतड्याच्या आरोग्यास समर्थन देतात. या पोषक तत्वांचे अपुरे सेवन केल्याने आतड्यातील बॅक्टेरियाचे संतुलन बिघडू शकते, ज्यामुळे पाचन समस्या आणि एकूणच अस्वस्थता येते.

कमकुवत रोगप्रतिकार प्रणाली: वारंवार सर्दी किंवा संक्रमण अपुरे जीवनसत्त्वे सी, डी किंवा जस्त सुचवू शकतात. व्हिटॅमिन सी पांढऱ्या रक्त पेशींच्या निर्मितीसाठी आवश्यक आहे, जे संक्रमणाशी लढतात. व्हिटॅमिन डी रोगप्रतिकारक कार्यामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते, तर जस्त रोगप्रतिकारक पेशींच्या क्रियाकलापांना समर्थन देते. या पोषक तत्वांची कमतरता तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकते, ज्यामुळे तुम्हाला आजार होण्याची अधिक शक्यता असते.

स्नायूमध्ये गोळे येणे किंवा कमकुवतपणा: मॅग्नेशियम, पोटॅशियम किंवा कॅल्शियमच्या कमी पातळीमुळे स्नायू पेटके आणि कमजोरी होऊ शकते.मॅग्नेशियम स्नायूंच्या आकुंचन आणि विश्रांतीमध्ये सामील आहे, तर पोटॅशियम योग्य द्रव संतुलन राखण्यास मदत करते. स्नायूंच्या कार्यासाठी कॅल्शियम आवश्यक आहे. या खनिजांच्या अपुऱ्या सेवनामुळे शारीरिक हालचालींदरम्यान पेटके, उबळ किंवा एकूणच स्नायू कमकुवत होऊ शकतात.

फिकट त्वचा आणि काळी वर्तुळे: फिकट त्वचा किंवा डोळ्यांखाली काळी वर्तुळे ही लोहाची कमतरता किंवा इतर पौष्टिक कमतरतेची चिन्हे असू शकतात.हिमोग्लोबिनच्या उत्पादनासाठी लोह महत्त्वपूर्ण आहे,ज्यामुळे रक्ताचा रंग लाल होतो. लोहाच्या कमी पातळीमुळे अशक्तपणा होऊ शकतो, परिणामी त्वचा फिकट होते. गडद मंडळे खराब पोषण, झोपेची कमतरता किंवा निर्जलीकरण देखील दर्शवू शकतात.

समारोप:

            माझे एक झोनल मॅनेजर, आम्हाला एकदा म्हणाले होते की,शरीराच्या संदर्भातील कुठलीही एकदम किंवा अचानक होत नसते,तर आपले शरीर आपल्याला काही चिन्हे दर्शवून खुणावत असते,त्यांच्याकडे लक्ष देऊन जर वेळीच उपाय केला पुढचे आजार टाळता येतात. त्यामुळे अशी काही चिन्हे दिसली की डॉक्टरांचा सल्ला घेणे केंव्हाही चांगले.      

आजचा हा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला,हे कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुन्हा भेटूया उद्याच्या ब्लॉग मध्ये तोपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा.  

 

प्रसाद नातु,पुणे.