टर्म लाइफ इन्शुरन्स

 Blog No.2023/194      

Date:- 26^th,July, 2023.

मित्रांनो,

            मध्यंतरी माझ्या एका मित्राने मला गिफ्ट टॅक्सवर ब्लॉग लिहायला सांगितलं होतं. एकदा गुरु ठाकूर बद्दल देखिल ऑन डिमांड लिहिले होते. आज देखिल असचं टर्म लाइफ इन्शुरन्सवर ऑन डिमांड लिहीत आहे.

 प्रास्ताविक    

टर्म लाइफ इन्शुरन्स हा जीवन विमा पॉलिसीचा एक प्रकार आहे जो विशिष्ट कालावधीसाठी किंवा कालावधीसाठी कव्हरेज प्रदान करतो, विशेषत: 5 ते 30 वर्षांपर्यंत. पॉलिसीच्या मुदतीदरम्यान विमाधारक व्यक्तीचे निधन झाल्यास, पॉलिसीचा डेथ बेनेफिटस पॉलिसीधारकाने नाव दिलेल्या नॉमिनीला दिला जातो. तथापि, जर विमाधारक मुदतीपर्यंत हयात राहिल्यास,पॉलिसी फक्त कालबाह्य होते, आणि कोणतेही पेआउट किंवा रोख मूल्य जमा होत नाही.

टर्म लाइफ इन्शुरन्सची वैशिष्ट्ये:

1. विशिष्ट काळासाठी कव्हरेज: मुदत जीवन विमा ठराविक कालावधीसाठी कव्हरेज देते. एकदा टर्म संपल्यानंतर, पॉलिसीधारकाने पॉलिसीचे नूतनीकरण किंवा रूपांतर (पर्याय उपलब्ध असल्यास) केल्याशिवाय कव्हरेज वाढवले जाते अन्यथा पॉलिसी कालबाह्य होते.(Lapse)  

2. परवडणारे प्रीमियम: इतर प्रकारच्या जीवन विम्याच्या तुलनेत, जसे की संपूर्ण जीवन किंवा (Whole Life Policy) सार्वत्रिक जीवन विमा (Universal Life Insurance) मुदतीच्या जीवन विम्यापेक्षा प्रीमियम कमी असतो. कारण ते रोख मूल्य वाढवत नाही किंवा आजीवन कव्हरेज देत नाही.

3. फिक्स्ड प्रीमियम्स: बहुतेक प्रकरणांमध्ये, टर्म लाइफ इन्शुरन्सचे प्रीमियम पॉलिसीच्या संपूर्ण कालावधीत समान असते. यामुळे पॉलिसीधारकांना भविष्यासाठी बजेट आणि योजना करणे सोपे होते.

 टर्म लाइफ इन्शुरन्सचे फायदे:

1. परवडणारे कव्हरेज: टर्म लाइफ इन्शुरन्स हा महत्त्वपूर्ण कव्हरेज मिळविण्याचा एक किफायतशीर मार्ग आहे.   ज्यांना त्यांच्या कुटुंबाचे संरक्षण करायचे आहे किंवा विशिष्ट कालावधीत तारण किंवा मुलांच्या महाविद्यालयीन खर्चासारख्या विशिष्ट आर्थिक जबाबदाऱ्या कव्हर करू इच्छितात, त्यांच्यासाठी हा एक लोकप्रिय पर्याय आहे.

2. लवचिकता: पॉलिसीधारक विशेषत: त्यांच्या गरजांवर आधारित कव्हरेज टर्म निवडू शकतात. सामान्यतः 10, 15, 20 किंवा 30 वर्षाचा पॉलिसी काढता येतात.

3. साधेपणा: मुदत जीवन विमा हा सरळ आणि समजण्यास सोपा आहे. पॉलिसीची रचना सुलभ करणारे कोणतेही ईनव्हेसटमेंट घटक किंवा रोख मूल्य (Cash Accumulation) जमा होत नाही.

4. मनःशांती: पॉलिसीच्या मुदतीदरम्यान तुमचे प्रियजन आर्थिकदृष्ट्या संरक्षित असल्याने त्यांची आर्थिदृष्ट्या काळजी रहात नाही आणि त्यामुळे मनःशांती मिळते, विशेषत: जेव्हा तुमच्याकडे महत्त्वपूर्ण आर्थिक जबाबदाऱ्या किंवा अवलंबून सदस्य असतात.

टर्म लाइफ इन्शुरन्सचे तोटे:

1. कॅश व्हॅल्यू नाही: कायमस्वरूपी जीवन विमा पॉलिसींच्या विपरीत, मुदतीच्या जीवन विम्यामध्ये कालांतराने रोख मूल्य जमा होत नाही. तुम्ही पॉलिसीची मुदत संपल्यास, तुम्ही भरलेल्या प्रीमियमचे पैसे परत मिळत नाही.

2. मर्यादित कालावधी: मुदत संपल्यानंतर, पॉलिसीधारकांना कव्हरेजसाठी पुन्हा अर्ज करावा लागतो. पॉलिसीचे नूतनीकरण केल्याने वाढलेले वय आणि आरोग्यातील संभाव्य बदलांमुळे जास्त प्रीमियम मिळू शकतो.

3. नूतनीकरण केल्यावर प्रीमियम वाढतो: काही मुदतीच्या जीवन विमा पॉलिसी नूतनीकरणाचा पर्याय देतात, परंतु मुदतीच्या शेवटी प्रीमियममध्ये लक्षणीय वाढ होते. यामुळे दीर्घकालीन कव्हरेज अधिक महाग होऊ शकते.

4. इक्विटी नाही: टर्म लाइफ इन्शुरन्स इक्विटी तयार करत नाही किंवा बचत घटक देत नसल्यामुळे, संरक्षण आणि गुंतवणुकीचे पर्याय दोन्ही शोधणाऱ्या व्यक्तींसाठी ही पॉलिसी योग्य नाही.

 भारतातील उपलब्ध विविध प्रकारच्या मुदत जीवन विमा योजना

भारतात, पॉलिसीधारकांच्या विविध गरजा आणि प्राधान्ये पूर्ण करण्यासाठी विमा कंपन्यांकडून अनेक प्रकारच्या मुदत जीवन विमा योजना ऑफर केल्या जातात.त्या टर्म लाइफ इन्शुरन्स प्लॅनचे प्रकार खालीलप्रमाणे:

1. लेव्हल टर्म इन्शुरन्स: हा टर्म लाइफ इन्शुरन्सचा सर्वात मूलभूत आणि सरळ प्रकार आहे. हे पॉलिसीच्या संपूर्ण कालावधीत एक निश्चित मृत्यू लाभ प्रदान करते आणि त्या कालावधीत प्रीमियम स्थिर राहतात. मुदतीदरम्यान विमाधारकाचे निधन झाल्यास, लाभार्थ्यांना मृत्यू लाभ मिळतो.

2. टर्म इन्शुरन्स वाढवणे: या प्रकारच्या योजनेमध्ये, मृत्यूचा लाभ कालांतराने वाढतो आणि प्रीमियम स्थिर राहतो. पॉलिसीचे कव्हरेज विमाधारकाच्या लाभार्थ्यांच्या बदलत्या आर्थिक गरजांनुसार चालते याची खात्री करून महागाई आणि वाढत्या खर्चाचा हिशेब ठेवण्यासाठी हे डिझाइन केले आहे.

3. टर्म इन्शुरन्स कमी करणे: ही योजना सामान्यतः तारण संरक्षणाशी संबंधित आहे. पॉलिसी मुदतीत मृत्यू लाभ कमी होतो, तर प्रीमियम सामान्यत: समान पातळीवर राहतो. हे अशा व्यक्तींसाठी योग्य आहे ज्यांना कव्हरेज हवे आहे जे कमी होत असलेल्या आर्थिक जबाबदाऱ्यांशी जुळते, जसे की गृहकर्ज फेडणे.

4. परिवर्तनीय मुदत विमा: परिवर्तनीय मुदतीच्या योजना पॉलिसीधारकांना त्यांची मुदत पॉलिसी कायमस्वरूपी जीवन विमा पॉलिसीमध्ये (जसे की संपूर्ण जीवन किंवा सार्वत्रिक जीवन) वैद्यकीय तपासणीची गरज न पडता रूपांतरित करू देतात. हा पर्याय त्यांच्यासाठी लवचिकता प्रदान करतो ज्यांना भविष्यात कायमस्वरूपी कव्हरेजची आवश्यकता असू शकते परंतु सध्या ते अधिक परवडणारा टर्म इन्शुरन्स शोधत आहेत.

5. प्रीमियम (ROP) टर्म इन्शुरन्सचा परतावा: आरओपी टर्म प्लॅन एक अद्वितीय वैशिष्ट्य देतात जेथे, जर पॉलिसीधारक मुदत संपत असेल तर, पॉलिसी कालावधी दरम्यान भरलेले प्रीमियम विमाधारकाला परत केले जातात. तथापि, रिटर्न वैशिष्ट्यामुळे आरओपी प्लॅनचे प्रीमियम सामान्यत: नियमित टर्म प्लॅनपेक्षा जास्त असतात.

6. रायडर्ससह टर्म इन्शुरन्स: काही विमा कंपन्या बेस टर्म प्लॅनचे कव्हरेज वाढवण्यासाठी अतिरिक्त रायडर्स किंवा अॅड-ऑन ऑफर करतात. सामान्य रायडर्समध्ये गंभीर आजारी रायडर (विमाधारकास विशिष्ट गंभीर आजाराचे निदान झाल्यास एकरकमी रक्कम प्रदान करते), अपघाती मृत्यू लाभ रायडर (अपघातामुळे मृत्यू झाल्यास अतिरिक्त पेआउट प्रदान करते), रायडर प्रीमियमची माफी (कायमचे अपंगत्व किंवा गंभीर आजार झाल्यास भविष्यातील प्रीमियम माफ करते), इ.

7. ग्रुप टर्म इन्शुरन्स: ग्रुप टर्म प्लॅन्स एका पॉलिसी अंतर्गत व्यक्तींच्या गटाला कव्हर करण्यासाठी डिझाइन केले आहेत, विशेषत: नियोक्ते (Employer) त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना देतात. कव्हरेज तात्पुरते असते आणि जेव्हा व्यक्ती गट किंवा नोकरी सोडते तेव्हा संपते.

सारांश:-

            सामान्यतः टर्म लाइफ इन्शुरेंस हा एखाद्या व्यक्तीला आपल्या परिवारास त्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास आर्थिक विवंचना सहन कराव्या लागू नये, यासाठी काढण्यात येतो. इतर इन्शुरन्स पॉलिसीज मध्ये जसे कॅश वॅल्यू म्हणजे काही पैसे परत मिळतात किंवा प्रीमियम आणि बोनस मिळतो. तसा या इन्शुरन्स पॉलिसीजमधे मिळत नाही. एकंदरीत तुम्ही कार इन्शुरन्स काढला आणि तुमच्या कारला अपघात झाला तर विमा कंपनी तुमच्या नुकसानीची रक्कम भरून देते अन्यथा प्रीमियमचे पैसे वाया जातात. तसाच हा प्रकार आहे.

आजचा हा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला,हे कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुन्हा भेटूया उद्याच्या ब्लॉग मध्ये तोपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा. 

प्रसाद नातु,पुणे. 

photo courtesy@paisa bazar