तुमचा मेंदू पुन्हा तरुण करा: 'हे' 3 वैज्ञानिक व्यायाम करा

 ब्लॉग नं:2025/343.

दिनांक:7 डिसेंबर, 2025.

ब्लॉग नं:2025/343.

दिनांक:7 डिसेंबर, 2025.

 

मित्रांनो,

🧠 तुमचा मेंदू पुन्हा तरुण करा: मेंदूच्या पेशी वाढवणारे 3 सोपे वैज्ञानिक व्यायाम करा

पूर्वी शास्त्रज्ञांना असे वाटत होते की एकदा आपण मोठे झालो की आपल्या मेंदूत नवीन पेशी तयार होत नाहीत. पण आता हे मत पूर्णपणे बदलले आहे.आजचे आधुनिक संशोधन सांगते की मोठ्या वयातही आपल्या मेंदूत नवीन पेशी तयार होत राहतात, विशेषतः हिप्पोकॅम्पस नावाच्या भागात. हा भाग स्मरणशक्ती, शिकण्याची क्षमता आणि भावना यांच्याशी जोडलेला असतो.आजचा ब्लॉग या विषयावर आहे.

सविस्तर:  

ऑरेलियस इन्स्टिट्यूट ऑफ न्यूरोसायन्सचे डॉ. अश्विन माथूर सांगतात की,  

👉 “आपली जीवनशैली मेंदूच्या पेशींच्या वाढीत खूप मोठी भूमिका बजावते.”
आपण जसे विचार करतो, जसे वागतो, त्याचे संकेत मेंदूला मिळत राहतात. हे संकेत जितके चांगले असतील, तितका मेंदू अधिक मजबूत बनतो.सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे मेंदू सशक्त ठेवण्यासाठी नेहमी औषधांची गरज नसते. नियमित व्यायाम हा त्यावरचा सर्वोत्तम उपाय आहे.

✅ मेंदूच्या पेशी वाढवणारे 3 सोपे आणि प्रभावी व्यायाम:

1️⃣ एरोबिक व्यायाम: 🏃‍♂️

(वेगाने चालणे, जॉगिंग, सायकलिंग, पोहणे) हे व्यायाम मेंदूमधील BDNF नावाचे एक महत्त्वाचे प्रथिन वाढवतात.
हे प्रथिन नवीन मेंदूच्या पेशी वाढवायला मदत करते.

✅ फायदे: मेंदूला रक्तपुरवठा वाढतो,स्मरणशक्ती सुधारते, विचार करण्याची क्षमता वाढते आणि लक्ष केंद्रित करणे सोपे जाते. रोज फक्त 20–30 मिनिटे वेगाने चालणेही खूप फायदेशीर आहे.

2️⃣ HIIT व्यायाम (High Intensity Interval Training) ⏱️

(थोडा वेळ भरपूर व्यायाम + थोडा वेळ विश्रांती) यात थोड्या वेळासाठी जोरदार हालचाल केली जाते.

उदा. – 30 सेकंद जलद धावणे, 1 मिनिट चालणे – असे 15–20 मिनिटे.

✅ फायदे: मेंदूमधील वाढीशी संबंधित संप्रेरके सक्रिय होतात, नवीन मेंदूच्या पेशी तयार होण्यास मदत होते

शिकण्याची गती वाढते आणि स्मरणशक्ती तीक्ष्ण होते. आठवड्यातून फक्त 2 वेळा 20 मिनिटे HIIT पुरेसे आहे.

3️⃣ योग आणि ध्यान 🧘‍♀️(मन-शरीराचे व्यायाम)

ताणतणावामुळे मेंदूच्या पेशींना खूप नुकसान होते. ताण वाढवणारे कोर्टिसोल नावाचे संप्रेरक नवीन पेशींची वाढ थांबवते.

✅ योग, प्राणायाम आणि ध्यानाचे फायदे: ताण कमी होतो, मन शांत राहते, नवीन मेंदूच्या पेशी सुरक्षित राहतात,भावनिक स्थैर्य वाढते आणि लक्ष केंद्रीत करण्याची क्षमता वाढते. दररोज 10–15 मिनिटे ध्यान किंवा प्राणायामही खूप उपयोगी ठरते.

❓ वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:

प्रश्न 1: व्यायामामुळे खरंच नवीन मेंदूच्या पेशी तयार होतात का?

✅ उत्तर: हो. वैज्ञानिक संशोधनातून हे स्पष्ट झाले आहे की एरोबिक व्यायाम, HIIT आणि योगामुळे मेंदूतील नवीन पेशी वाढतात.

प्रश्न 2: चालणे आणि जॉगिंग कसा फायदा देतात?

✅ हे व्यायाम BDNF नावाचे प्रथिन वाढवतात, जे मेंदूच्या पेशींच्या वाढीस मदत करते.

प्रश्न 3: HIIT व्यायामाचा मेंदूवर काय परिणाम होतो?

✅ यामुळे स्मरणशक्ती, शिकण्याची गती आणि मेंदूची लवचिकता वाढते.

📝 समारोप:

मेंदू हा आयुष्यभर स्वतःला नव्याने घडवत राहणारा अद्भुत अवयव आहे. योग्य व्यायाम, सकारात्मक विचार आणि ताणमुक्त जीवनशैली यामुळे आपण, स्मरणशक्ती वाढवू शकतो,लक्ष केंद्रीत करू शकतो,नैराश्य आणि तणाव कमी करू शकतो आणि  मन आनंदी आणि सक्रिय ठेवू शकतो. तुम्ही दररोज फक्त 20 मिनिटे चालत असाल, योग करत असाल किंवा थोडा जोरदार व्यायाम करत असाल – तरी तुम्ही तुमचा मेंदू अधिक तेजस्वी, तरुण आणि सशक्त बनवत आहात.

आजचा हा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला, ते कमेन्ट बॉक्समध्ये जरूर लिहा.पुन्हा भेटूया उद्याच्या ब्लॉगमध्ये. तोपर्यंत स्वतःची आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या.स्वस्थ रहा, आनंदी रहा, मस्त जगा!

 

प्रसाद नातु

(आरोग्य व जीवनशैली विषयांवर लेखन करणारे लेखक)

📝 टीप: हा लेख केवळ माहितीपुरता आहे. कोणताही वैद्यकीय निर्णय घेण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.