सांधेदुखी आणि पोषण: योग्य आहाराने जळजळ कमी करा

ब्लॉग नं. 2025/317.

दिनांक: 10 नोव्हेंबर, 2025 

मित्रांनो,

🦴 सांधेदुखी आणि पोषण: योग्य आहाराने जळजळ कमी करा 🥦

संधिवातासह अनेक सांधे समस्या या फक्त वयाशी संबंधित नसतात,त्यामागे जळजळ (Inflammation) हा एक महत्त्वाचा घटक असतो. ही जळजळ हळूहळू सांध्यांतील कूर्चा (cartilage) खराब करते, ज्यामुळे सांधे कडक, वेदनादायक आणि अशक्त होतात. परंतु चांगली बातमी म्हणजे,योग्य आहार सांध्यांना निरोगी ठेवण्यात आणि जळजळ नियंत्रित करण्यात मोठी भूमिका बजावू शकतो.आजचा ब्लॉग याच विषयावर आहे.

सविस्तर:

 दिल्लीतील सीके बिर्ला हॉस्पिटल®चे ऑर्थोपेडिक्स विभागाचे संचालक डॉ. अश्वनी मैचंद सांगतात की, जळजळीपासून सांध्यांचे संरक्षण करायचे असल्यास,तुम्ही काय खाता हे जितके महत्त्वाचे आहे, तितकेच काय टाळता हे जाणून घेणे आवश्यक आहे.

🥗 दाहक-विरोधी (Anti-inflammatory) आहार:

1. ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड्सचा समावेश करा:

मांसाहारींसाठी: सॅल्मन, मॅकरेल आणि सार्डिन सारखे फॅटी मासे हे ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड्सचे उत्कृष्ट स्रोत आहेत. हे संयुगे जळजळ कमी करतात आणि सांधे कोमल ठेवतात.

शाकाहारींसाठी: अळशी (Flaxseed), चिया बिया आणि अक्रोड हे उत्तम पर्याय आहेत. दररोजच्या आहारात या पदार्थांचा समावेश केल्यास सांधेदुखी कमी होण्यास मदत होते.

2. रंगीत फळे आणि भाज्या खा:

बेरी, पालक, केल, भोपळी मिरची यांसारखी रंगीत फळे आणि भाज्या,व्हिटॅमिन C आणि अँटिऑक्सिडंट्स ने समृद्ध असतात. हे घटक सांध्यांतील पेशींना ऑक्सिडेटिव्ह ताणापासून संरक्षण देतात.

👉 दररोजच्या थाळीत रंगीत फळे आणि भाज्यांचा एक मोठा भाग ठेवा,ते तुमच्या सांध्यांच्या ऊतींना बळकटी देतील.

3. हळद आणि आले – नैसर्गिक वेदनाशामक:

हळदीतील कर्क्युमिन आणि आल्यातील जिंजरॉल,ही संयुगे दाहक-विरोधी गुणधर्म असलेली आहेत. दररोज सकाळी किंवा रात्री,गरम दुधात एक चमचा हळद घेणे किंवा आल्याचा चहा पिणे सांधेदुखी आणि सूज कमी करण्यात मदत करते.

🚫 हे पदार्थ टाळा:

प्रक्रिया केलेले अन्न (Processed Food):

पॅकेज्ड स्नॅक्स, बर्गर, पिझ्झा इ. पदार्थांमधील ट्रान्स-फॅट्स आणि प्रिझर्व्हेटिव्ह्ज, शरीरात जळजळ वाढवतात.

रिफाइंड साखर आणि कार्बोहायड्रेट्स:

व्हाईट ब्रेड, केक, कँडी, कोल्ड ड्रिंक्स यांमुळे शरीरात दाहक घटक वाढतात. हे पदार्थ टाळल्यास सांधेदुखी कमी होऊ शकते.

लाल मांस आणि तळलेले पदार्थ:

हे पदार्थ अ‍ॅरॅकिडोनिक अॅसिड वाढवतात, ज्यामुळे जळजळ आणि वेदना तीव्र होतात.

अल्कोहोल आणि साखरेची पेये:

हे पदार्थ शरीरात ऑक्सिडेटिव्ह ताण निर्माण करतात, ज्याचा परिणाम थेट सांध्यांच्या पेशींवर होतो.

💧 पाणी प्या आणि वजन संतुलित ठेवा:

पाणी सांध्यांमधील कूर्चा (Cartilage) ओलसर ठेवते, ज्यामुळे घर्षण कमी होते.तसेच, वजन संतुलित ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे, कारण जास्त वजनामुळे गुडघे, कंबर आणि टाचांवरील ताण वाढतो. निरोगी वजन राखल्यास सांध्यांवरील दाब कमी होऊन हालचाल सुलभ होते.

💬 वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ):

1. आहार सांधेदुखीवर परिणाम करू शकतो का?

होय. दाहक-विरोधी पदार्थांचे सेवन केल्यास जळजळ आणि वेदना कमी होऊ शकतात.

2. कोणते पदार्थ टाळावेत?

प्रक्रिया केलेले अन्न, रिफाइंड साखर, लाल मांस, ट्रान्स-फॅट्स, अल्कोहोल आणि साखरेची पेये.

3. जळजळ कमी करण्यास मदत करणारे पदार्थ कोणते?

ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड्स, बेरी, पालक, केळ, हळद आणि आले यांसारखे पदार्थ.

4. हायड्रेशन का महत्त्वाचे आहे?

कारण पाणी सांध्यांमधील द्रव संतुलित ठेवते आणि हालचाल सुरळीत करते.

5. वजन कमी केल्याने सांधेदुखीवर परिणाम होतो का?

होय. वजन कमी केल्याने गुडघे आणि कंबर यांवरील ताण कमी होतो आणि हालचाली सुलभ होतात.

🌿 समारोप:

संधिवात किंवा सांधेदुखी हा केवळ औषधांनीच नाही,तर आहार आणि जीवनशैलीतील बदलांमुळे सुधारणारा आजार आहे.संपूर्ण अन्न, अँटिऑक्सिडंट्स, आणि निरोगी चरबींचा समावेश असलेला दाहक-विरोधी आहार सांधे लवचिक ठेवतो, वेदना कमी करतो आणि दीर्घकालीन गतिशीलता राखतो.

आजचा हा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला,हे कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुन्हा भेटूया उद्याच्या ब्लॉग मध्ये तोपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा. 

 

 

✍️प्रसाद नातु.

(आरोग्य आणि जीवनशैली विषयांवर लेखन करणारे लेखक)

📝 टीप: हा लेख केवळ माहितीपुरता आहे. कोणताही वैद्यकीय सल्ला घेण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क करावा.