ब्लॉग नं. 2025/351. दिनांक: 15 डिसेंबर, 2025. मित्रांनो, डायबेटीस असलेल्या व्यक्तींना “साखर वाढते” या भीतीइतकीच आणखी एक गंभीर भीती असते,ती म्हणजे हायपोग्लायसेमिया , म्हणजेच रक्तातील साखर अचानक धोकादायकरित्या कमी होणे.ही स्थिती शरीराला ‘तत्काळ आपत्ती’ भासवते आणि योग्य वेळी उपचार न झाल्यास मेंदूवरही गंभीर परिणाम होऊ शकतात.याच विषयावर सविस्तर वाचा आजच्या ब्लॉगमध्ये. सविस्तर: हायपोग्लायसेमिया म्हणजे काय ? सामान्यतः , डायबेटीस असलेल्या रुग्णांमध्ये रक्तातील साखर 70 mg/dl खाली गेली तर आणि डायबेटीस नसलेल्या रुग्णांमध्ये रक्तातील साखर 50 mg/dl खाली गेली तर ही स्थिती हायपोग्लायसेमिया म्हणून ओळखली जाते.मानवी मेंदूला सतत ऊर्जेचा पुरवठा ग्लुकोज मधूनच होतो. त्यामुळे रक्तातील साखर अचानक कमी झाल्यावर मेंदूला “इमर्जन्सी सिच्युएशन” निर्माण झाल्यासारखे वाटते आणि शरीरात अनेक बदल घडतात. ⭐ हायपोग्लायसेमियाची सुरुवातीची लक्षणे: मेंदूला ऊर्जा कमी मिळाल्यावर पुढील लक्षणे दिसू शकतात, गोंधळ , चक्कर , विस्मरण, नकारात्मक विचार , नैराश्य, डबल व्हिजन / ब्लर म्हणजे अंधुक दिसणे, बोलण्यात अडथळा , ...
ब्लॉग नं.2025/304
दिनांक: 29 ऑक्टोबर, 2025.
मित्रांनो,
रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोम: रात्री झोपेत पायांना होणारी बेचैनी
रात्री झोपायला गेल्यावर,अनेकांना पायात विचित्र हालचालींची इच्छा होते.पाय हलवावेसे वाटतात, आतून झिणझिण्या येतात,टोचल्यासारखं वाटतं, किंवा काहीतरी सतत चुळबुळ करावीशी वाटते.ही अवस्था काही क्षणांसाठी नव्हे,तर रोजच्या रात्री त्रास देते.या विकाराला “रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोम” (Restless Legs Syndrome - RLS) किंवा “विलिस-एकबॉम डिसऑर्डर” असे म्हणतात. आजचा ब्लॉग आहे या विषयावर.
🌙 रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोम म्हणजे काय?
रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोम हा स्नायू व मज्जासंस्थेशी संबंधित,एक न्यूरोलॉजिकल विकार आहे.या विकारात रुग्णाला,मुख्यतः पाय हलवण्याची अनावर इच्छा होते.विशेषतः रात्री झोपताना किंवा दीर्घकाळ बसल्यावर,ही अस्वस्थता जास्त वाढते.पाय हलवले की काही क्षण आराम मिळतो, पण पुन्हा काही वेळाने त्रास परत सुरू होतो.
⚡ मुख्य लक्षणे:
1. पायांमध्ये आतून झिणझिण्या, टोचल्यासारखे किंवा ओढल्यासारखे जाणवणे,
2. झोपताना किंवा शांत बसल्यावर बेचैनी वाढणे,
3. पाय हलवल्यावर थोडा आराम वाटणे,
4. झोप न लागणे, रात्री वारंवार जाग येणे,
5. दिवसभर थकवा, चिडचिड, मनःस्थितीवर परिणाम,
काही रुग्णांमध्ये हे लक्षण फक्त एका पायात तर काहींमध्ये दोन्ही पायात दिसते.
🧠 कारणे काय असू शकतात?
रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोमचे नेमके कारण अद्याप स्पष्ट नाही, पण काही घटक यासाठी जबाबदार असू शकतात. जसे की, मेंदूमध्ये डोपामीन या रसायनातील असंतुलन, लोहाची (Iron) कमतरता,काही औषधांचे दुष्परिणाम, गर्भधारणा, विशेषतः शेवटच्या टप्प्यात, मधुमेह, किडनीचे विकार, थायरॉईडचे आजार आणि अनुवंशिकता (कुटुंबात हा विकार असणे)
🌿 उपचार व व्यवस्थापन:
रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोमचा कायमस्वरूपी इलाज नसला, तरी जीवनशैलीतील बदल आणि योग्य औषधोपचाराने त्यावर चांगले नियंत्रण ठेवता येते.
💧 घरगुती व जीवनशैलीतील उपाय:
जसे की,झोपेचे नियमित वेळापत्रक ठेवा, कॅफिन, मद्य, व तंबाखूचे सेवन टाळा,नियमित हलका व्यायाम करा,जसे चालणे, स्ट्रेचिंग तसेच झोपण्यापूर्वी कोमट पाण्याने पाय धुणे किंवा मसाज करणे,मानसिक ताण कमी करण्यासाठी ध्यान, श्वसन तंत्रांचा वापर करणे इत्यादि.
💊 वैद्यकीय उपचार:
वैद्यकीय उपचारांमध्ये डॉक्टर लोहाची पातळी तपासून पूरक गोळ्या देऊ शकतात,काही वेळा डोपामीनसंबंधी औषधे, झोप वाढवणारी औषधे किंवा नसांवर नियंत्रण ठेवणारी औषधे दिली जातात, पण ही कुठलीही औषधे वैद्यकीय सल्ल्याशिवाय औषधे घेऊ नयेत.
🌼 समारोप:
रेस्टलेस लेग्ज सिंड्रोम हा “फक्त झोपेचा त्रास” नाही.तो शरीरातील रासायनिक संतुलन आणि मानसिक शांततेशी निगडित विकार आहे.योग्य निदान आणि वेळेवर उपचार घेतल्यास झोप सुधारते,दिवसातील ऊर्जा वाढते आणि जीवनाची गुणवत्ता पुन्हा उत्तम होते.झोप ही आरोग्याची गुरुकिल्ली आहे,म्हणून पायांची बेचैनी दुर्लक्षित करू नका, डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. 🩵
आजचा हा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला,हे कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुन्हा भेटूया उद्याच्या ब्लॉग मध्ये तोपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा.
प्रसाद नातु.
(आरोग्य आणि जीवनशैली विषयांवर लेखन करणारे लेखक)
📝 टीप: हा लेख केवळ माहितीपुरता आहे. कोणताही वैद्यकीय सल्ला घेण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क करावा.
Nice information
ReplyDelete