ब्लॉग नं. 2025/351. दिनांक: 15 डिसेंबर, 2025. मित्रांनो, डायबेटीस असलेल्या व्यक्तींना “साखर वाढते” या भीतीइतकीच आणखी एक गंभीर भीती असते,ती म्हणजे हायपोग्लायसेमिया , म्हणजेच रक्तातील साखर अचानक धोकादायकरित्या कमी होणे.ही स्थिती शरीराला ‘तत्काळ आपत्ती’ भासवते आणि योग्य वेळी उपचार न झाल्यास मेंदूवरही गंभीर परिणाम होऊ शकतात.याच विषयावर सविस्तर वाचा आजच्या ब्लॉगमध्ये. सविस्तर: हायपोग्लायसेमिया म्हणजे काय ? सामान्यतः , डायबेटीस असलेल्या रुग्णांमध्ये रक्तातील साखर 70 mg/dl खाली गेली तर आणि डायबेटीस नसलेल्या रुग्णांमध्ये रक्तातील साखर 50 mg/dl खाली गेली तर ही स्थिती हायपोग्लायसेमिया म्हणून ओळखली जाते.मानवी मेंदूला सतत ऊर्जेचा पुरवठा ग्लुकोज मधूनच होतो. त्यामुळे रक्तातील साखर अचानक कमी झाल्यावर मेंदूला “इमर्जन्सी सिच्युएशन” निर्माण झाल्यासारखे वाटते आणि शरीरात अनेक बदल घडतात. ⭐ हायपोग्लायसेमियाची सुरुवातीची लक्षणे: मेंदूला ऊर्जा कमी मिळाल्यावर पुढील लक्षणे दिसू शकतात, गोंधळ , चक्कर , विस्मरण, नकारात्मक विचार , नैराश्य, डबल व्हिजन / ब्लर म्हणजे अंधुक दिसणे, बोलण्यात अडथळा , ...
ब्लॉग नं. 2025/303.
28 ऑक्टोबर, 2025.
मित्रांनो,
ऊर्जेच्या नव्या शक्यता शोधणारी वैज्ञानिक
बॉलीवूड मधल्या एखाद्या नटीचं नांव उच्चारलं की, सगळ्यांचे कान लगेच टवकारले जातील,एखाद्या चित्रपटात कोण कोण आहे म्हटलं तर, कुणीही लगेच नांव सांगायला पुढे येईल.पण ऊर्जेच्या नव्या शक्यता शोधणारी वैज्ञानिक आणि जगातील अव्वल दोन टक्के शास्त्रज्ञांमध्ये जिचे नाव सलग तिसऱ्या वर्षी समाविष्ट झाले आहे अशी भारतीय स्त्री कोण आहे,तर किती लोकांना माहित आहे.आज तिच्याच विषयी आपण माहिती घेणार आहोत.
सविस्तर:
भारतीय विज्ञानविश्वात,अनेक प्रतिभावंत संशोधकांनी आपल्या कार्याचा ठसा उमटवला आहे. पण त्यात काही व्यक्तिमत्त्वे अशी आहेत,जी सातत्य, सखोलता आणि जागतिक दर्जाच्या कार्यामुळे इतरांपेक्षा वेगळी ठरतात. डॉ. संध्या शेणॉय त्याचे एक उत्तम उदाहरण आहे.
श्रीनिवास विद्यापीठ, मंगळूर येथील अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान संस्थेतील,पदार्थ विज्ञान आणि अभियांत्रिकी विभागात,प्राध्यापक व प्रमुख संशोधन शास्त्रज्ञ या पदावर कार्यरत असलेल्या,डॉ. शेणॉय यांनी पुन्हा एकदा आपली प्रतिभा आणि निष्ठा सिद्ध केली आहे. जगातील अव्वल दोन टक्के शास्त्रज्ञांमध्ये त्यांचे नाव सलग तिसऱ्या वर्षी समाविष्ट झाले आहे,आणि ही मान्यता देणारे संस्थान म्हणजेच प्रतिष्ठित स्टॅनफोर्ड विद्यापीठ (अमेरिका) !
🌍 जागतिक स्तरावरील मान्यता:
स्टॅनफोर्ड विद्यापीठाने,जगभरातील विविध क्षेत्रांतील संशोधकांच्या कार्याचे मूल्यमापन करून,19 सप्टेंबर रोजी,मानकीकृत उद्धरण निर्देशकांवर आधारित डेटाबेस प्रकाशित केला. या विश्लेषणात संशोधकांच्या “Scopus” लेखक प्रोफाइलमधील संयुक्त उद्धरण स्कोअर, त्यांच्या संशोधनाच्या गुणवत्तेचा आणि प्रभावाचा आधार घेतला गेला.
⚡ थर्मोइलेक्ट्रिक मटेरियल्समधील अद्वितीय संशोधन:
डॉ. शेणॉय यांचे संशोधन क्षेत्र म्हणजे,थर्मोइलेक्ट्रिक मटेरियल्स,अशी सामग्री जी कचरा उष्णतेचे विजेमध्ये रूपांतर करू शकते.आज जग हवामानबदल आणि ऊर्जा संकटांचा सामना करत असताना, या संशोधनाचे महत्त्व अतिशय मोठे आहे.त्यांच्या संशोधनाद्वारे उद्योगांमधील ऊर्जा कार्यक्षमतेत वाढ, शाश्वत ऊर्जेच्या स्रोतांचा विकास, आणि पर्यावरणीय टिकाव साधता येऊ शकतो. हे कार्य केवळ भारतासाठी नव्हे तर संपूर्ण मानवजातीसाठी लाभदायी ठरू शकते.
🔬 संशोधनाचा प्रवास:
डॉ. शेनॉय यांच्या संशोधनाचा केंद्रबिंदू,थर्मोइलेक्ट्रिक मटेरियल्स, म्हणजेच अशा पदार्थांचा अभ्यास, जे तापमानातील फरक वापरून वीज निर्माण करू शकतात. ऊर्जा संवर्धन आणि पुनर्निर्मित ऊर्जेच्या क्षेत्रात हे संशोधन अतिशय क्रांतिकारी मानले जाते.
थर्मोइलेक्ट्रिक पदार्थांच्या मदतीने,“waste heat” म्हणजे उद्योग, वाहनं किंवा यंत्रांमधून निर्माण होणारी उष्णता,वीजेत रूपांतरित करता येते. अशा ऊर्जास्रोतांमुळे पर्यावरणावरचा भार कमी होतो आणि टिकाऊ विकासाला चालना मिळते.
🌱 हरित ऊर्जेच्या दिशेने पाऊल:
डॉ. शेनॉय यांच्या संशोधनाची दिशा स्पष्ट आहे, “स्मार्ट मटेरियल्सद्वारे हरित भविष्य घडवणे.” त्यांनी नॅनोमटेरियल्सच्या साहाय्याने ऊर्जा शोषण, साठवण आणि पुनर्निर्मिती याबाबत अनेक प्रयोग केले आहेत. त्यांचे संशोधन केवळ प्रयोगशाळेपुरते मर्यादित नसून, त्याचे औद्योगिक आणि सामाजिक परिणामही लक्षणीय आहेत.
📘 शैक्षणिक कार्य आणि प्रेरणा:
प्राध्यापिका म्हणून त्यांनी अनेक विद्यार्थ्यांना संशोधनासाठी प्रेरित केले आहे. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली तयार होणारे संशोधक,केवळ शैक्षणिक प्रगती करत नाहीत, तर “भारताला स्वयंपूर्ण ऊर्जा राष्ट्र बनवण्याच्या” दिशेने काम करत आहेत. त्यांच्या अध्यापनात एक वेगळी ऊर्मी दिसते.विषयाचे गूढपण दूर करून,तो प्रत्येक विद्यार्थ्याला सुलभ आणि सजीव वाटावा, हा त्यांचा प्रयत्न असतो.
🌟 गौरव आणि भविष्यदृष्टी:
त्यांच्या संशोधनप्रबंधांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय परिषदांमध्ये मान्यता मिळाली आहे. भारतातील विज्ञान-तंत्रज्ञान क्षेत्रात,महिलांची भूमिका अधिक मजबूत व्हावी,यासाठीही त्या सातत्याने प्रयत्नशील आहेत.आजच्या तरुण संशोधकांसाठी त्या एक प्रेरणादायी आदर्श आहेत,ज्या दाखवतात की, समर्पण, जिज्ञासा आणि दृढ निश्चय असला, तर कोणतेही क्षेत्र आपल्यासाठी खुले आहे.
🧠 विज्ञानाकडे मानवी दृष्टी:
डॉ. संध्या शेनॉय या विज्ञानाकडे केवळ तंत्रज्ञान म्हणून पाहत नाहीत, तर मानवकल्याणासाठीच्या साधन म्हणून पाहतात. त्यांच्या मतानुसार,“सत्य विज्ञान तेच, जे मानवाच्या जीवनात सुधारणा घडवते.” ही विचारधारा त्यांना इतरांपेक्षा वेगळं बनवते. ऊर्जेच्या बचतीपासून पर्यावरणाच्या संवर्धनापर्यंत, त्यांच्या प्रत्येक प्रयोगामागे समाजहिताचा विचार असतो.
🏛️ श्रीनिवास विद्यापीठाचे कौतुक:
डॉ. शेणॉय यांच्या या उल्लेखनीय यशाबद्दल श्रीनिवास विद्यापीठाने अभिमान व्यक्त केला आहे. कुलपती डॉ. सी.ए. ए. राघवेंद्र राव आणि प्र-कुलपती डॉ. ए. श्रीनिवास राव यांनी त्यांचे मन:पूर्वक अभिनंदन करताना सांगितले की, “डॉ. शेणॉय यांनी त्यांच्या संशोधनाद्वारे विद्यापीठाला आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रतिष्ठा मिळवून दिली आहे. पदार्थ विज्ञान क्षेत्रातील त्यांचे योगदान प्रेरणादायी आहे.”
💫 समारोप:
डॉ. उ. संध्या शेनॉय यांचे कार्य हे केवळ वैज्ञानिक संशोधन नसून,हरित,शाश्वत आणि स्वयंपूर्ण भारताच्या दिशेने टाकलेले ठोस पाऊल आहे.त्यांच्यासारख्या वैज्ञानिकांमुळेच भारत आज जागतिक ऊर्जा संशोधनाच्या नकाशावर ठळकपणे झळकत आहे.जगातील अव्वल दोन टक्के संशोधकांमध्ये स्थान मिळवणे हे केवळ वैयक्तिक यश नाही; ते भारतीय विज्ञानविश्वासाठी अभिमानाचा क्षण आहे.त्यांच्या कार्यामुळे केवळ श्रीनिवास विद्यापीठ नव्हे, तर संपूर्ण भारत विज्ञानाच्या नकाशावर अधिक उजळपणे चमकत आहे. 🌠
आजचा हा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला,हे कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुन्हा भेटूया उद्याच्या ब्लॉग मध्ये तोपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा.
प्रसाद नातु.
(आरोग्य आणि जीवनशैली विषयांवर लेखन करणारे लेखक)
अतिशय मस्त ब्लॉग आणि नवीन माहिती. खूप खूप धन्यवाद
ReplyDelete