बाथरूममधे धोके कां उद्भवतात?

ब्लॉग नं.2025/225.

दिनांकः 14 ऑगस्ट, 2025. 

मित्रांनो, 

बाथरूममधील धोके: वयोवृद्ध लोकांसाठी हृदयविकार, पडणे आणि त्यामागची कारणे:

आपल्या दैनंदिन जीवनात बाथरूम हा एक सामान्य भाग असला तरी, वयोवृद्ध लोकांसाठी तो धोका निर्माण करणारा ठरू शकतो.अनेकदा वृत्तपत्रांमध्ये किंवा आपल्या ओळखीच्या लोकांमध्ये आपण ऐकतो.  "बाथरूममध्ये हार्ट अटॅक आला", "घसरून पडले आणि हाड मोडले", किंवा "बेशुद्ध पडले". हे अपघात केवळ योगायोग नसून, त्यामागे काही शास्त्रीय कारणे दडलेली असतात.आजच्या या ब्लॉगमधून आपण हे सर्व सविस्तर जाणून घेणार आहोत.

सविस्तरः

1. अचानक होणारा रक्तदाबातील बदल (Postural Hypotension):

वयोवृद्ध लोकांमध्ये रक्तवाहिन्यांची लवचिकता कमी झाल्याने, अचानक बसून उठल्यावर किंवा उभे राहताच रक्तदाब झपाट्याने कमी होऊ शकतो.बाथरूममध्ये हे विशेषतः होते, कारण गरम पाण्याने अंघोळ केल्याने रक्तवाहिन्या अधिक फैलावतात.अचानक उभे राहिल्याने, मेंदूकडे जाणारा रक्तपुरवठा काही सेकंद कमी होतो आणि चक्कर येते किंवा बेशुद्धी येऊ शकते.

2. तापमानातील फरक आणि हृदयावर ताण:

बाथरूममध्ये थंड वातावरणात गरम पाणी वापरणे किंवा उलट,थंड पाणी शरीरावर घालणे, यामुळे शरीराला तापमानातील त्वरित बदल सहन करावा लागतो.हृदयाला या बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी, अधिक मेहनत करावी लागते.हृदयविकाराचा झटका (Heart Attack) किंवा हृदयाची गती बिघडणे (Arrhythmia) याचा धोका वाढतो, विशेषतः आधीपासून हृदयविकार असलेल्या व्यक्तींमध्ये.

3. हवेची कमतरता (Poor Ventilation):

बाथरूम लहान, बंदिस्त आणि हवा खेळती नसल्यास,गरम पाण्यामुळे तयार होणारी वाफ आणि आर्द्रता श्वसनमार्गात त्रास निर्माण करते.कार्बन डायऑक्साइडचे प्रमाण वाढल्यास, मेंदूला ऑक्सिजन कमी मिळतो.दम लागणे, चक्कर येणे किंवा बेशुद्ध पडणे याची शक्यता वाढते.

4.घसरणे आणि हाड मोडणे:

ओले टाइल्स,साबण किंवा शॅम्पूमुळे पृष्ठभाग गुळगुळीत होतो. वृद्धावस्थेत स्नायूंची ताकद आणि संतुलन कमी असल्याने,पडल्यावर गंभीर दुखापती होऊ शकतात.विशेषतः नितंब (Hip) किंवा पायातील हाड मोडणे.

5. इतर कारणे:

दीर्घकाळ टॉयलेटवर बसणे: विशेषतः बद्धकोष्ठतेमुळे (Constipation), जोर लावल्याने हृदयावर अचानक ताण येऊ शकतो.

औषधांचे दुष्परिणाम: रक्तदाब कमी करणारी औषधे, डाय्युरेटिक्स किंवा हृदयाची औषधे घेणाऱ्यांना चक्कर येण्याचा धोका अधिक.

सुरक्षिततेसाठी उपाय:

वयोवृद्धांच्या सुरक्षिततेसाठी खालील खबरदारी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे:

बाथरूममध्ये हवा खेळती ठेवणे,योग्य एक्झॉस्ट फॅन लावावा, जो आर्द्रता व वाफ बाहेर टाकेल. खिडकी किंवा व्हेंटिलेशनद्वारे नैसर्गिक हवा खेळती राहील याची खात्री करावी.गरम पाण्याचा वापर नियंत्रित करणे,खूप गरम पाणी वापरू नये; मध्यम उबदार पाणी हृदयावर कमी ताण आणते.पाण्याचे तापमान अचानक बदलू नये. Anti-Skid मॅट्स वापरणे, टाईल्स किंवा ओल्या पृष्ठभागावर घसरून पडणे टाळण्यासाठी, हँड ग्रिप्स व सपोर्ट रॉड्स लावणे, टॉयलेटजवळ आणि शॉवरजवळ आधारासाठी रॉड असावी.अचानक उठणे टाळा, बसून किंवा उकिडवे बसून अंघोळ केली असल्यास, हळूहळू उठावे.

आपत्कालीन कॉल सिस्टीम:

शक्य असल्यास बाथरूममध्ये बेल किंवा अलार्म बटण ठेवावे.

समारोपः

बाथरूम हा घरातील सर्वात खाजगी पण धोकादायक भाग असू शकतो, विशेषतः वयोवृद्धांसाठी. हृदयविकार, पडणे किंवा श्वसनाचा त्रास हे अपघात योग्य वायुवीजन, सुरक्षित डिझाइन आणि थोडी काळजी घेऊन बऱ्याच प्रमाणात टाळता येऊ शकतात.एक्झॉस्ट फॅन बसवणे, बाथरूम airy ठेवणे आणि anti-skid उपाय यामुळे जीव वाचवणारी सुरक्षा मिळू शकते.

आजचा ब्लॉग तुम्हाला कसा वाटला,हे कमेन्ट बॉक्स मध्ये जरूर लिहा. पुन्हा भेटूया उद्याच्या ब्लॉग मध्ये तोपर्यंत आपली आणि आपल्या परिवाराची काळजी घ्या. स्वस्थ रहा,आनंदी रहा,मस्त जगा. 

 

 ✍🏻 लेखक: प्रसाद नातु

 

(आरोग्य व जीवनशैली विषयक लेखक)

📝 टीप: हा लेख केवळ माहितीपुरता आहे. कोणताही वैद्यकीय सल्ला घेण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क करावा.